WAS DE KERSTMAN EEN SHAMAAN?
Als jong kind had ik al mijn twijfels over die grote, dikke man met een witte lange baard, die gekleed in zijn rood-witte gewaad door de lucht vloog in een arrenslee getrokken door rendieren die niet eens vleugels hadden, bs! Als ik het nu zo terug lees, is het niet meer dan logisch dat mijn twijfels gegrond waren. Het antwoord op vragen zoals waarom vliegen rendieren, waarom zakt die dikke man toch door de schoorsteen om ons al die cadeautjes te geven, kon ik maar niet vinden. Na uren onderzoek te hebben gedaan, ben ik achter het ware verhaal gekomen, of beter gezegd, een verhaal dat voor mij een stuk geloofwaardiger is dan het huidige, traditionele verhaal over het ontstaan van de Kerstman en zijn rendieren. Lees rustig verder en besluit voor jezelf welke van de twee versies de eer toekomt van het ware verhaal achter het ontstaan van deze traditie en symbolen.
Het verhaal van de Sjamanistische Santa Claus
De noordelijke inheemse bevolking van Siberië, de Evenken genaamd, leefde al zo'n 1000 jaar voor Christus. De Evenken waren meesters in het jagen en in het hoeden van rendieren. Ze waren één met hun omgeving, één met de natuur. Rendieren waren essentieel voor de Evenken om te overleven. De gezondheid en de vitaliteit van hun rendieren was van uiterst belang. De rendieren voorzagen de Evenken van vervoer, melk, vlees en van hun botten werd gereedschap gemaakt en van hun vachten kleding. Ze werden alom geëerd. In het verleden leerde de mens veel van dieren door ze te observeren. Veel Yogaoefeningen zijn immers ook gebaseerd en afgekeken van dieren in de natuur. De rendieren werden dus ook geobserveerd door de Evenken. Ze merkten op dat de rendieren een grote passie hadden voor de paddenstoel met rood met witte stippen (de kleuren van de kleding van de Kerstman), de Amanita muscaria (Vliegenzwam). Het viel de Sjamaan van de Evenken op dat de rendieren een gave hadden om in de meters diepe sneeuw deze paddenstoelen te lokaliseren en op te graven. Ze aten de paddenstoelen op en de andere rendieren aten op hun beurt de gele sneeuw (urine) van de rendieren die de paddenstoelen hadden genuttigd. De Sjamaan van de Evenken genoot van dit schouwspel en wilde weten waarom juist deze paddenstoelen zo begeert waren onder de rendieren. Op een dag besloot de Sjamaan deze paddenstoelen zelf op te eten. De Sjamaan werd ziek maar beleefde een intense ervaring die veel wonderen met zich mee bracht. Uitgeput en nog steeds herstellende van deze haast magische ervaring begon de Sjamaan zijn verhaal te vertellen:
Intense kleuren en geometrische patronen verschenen, mijn bewustzijn werd meteen vergroot en mijn ego verdween als sneeuw voor de zon. Er was simpelweg geen ´ik´ meer in deze wonderlijke ervaring. Mijn spirituele ziel werd als het ware door de schoorsteen van de yurt (tipi van hout) de lucht ingezogen en ik belandde in een andere dimensie. Hier aanschouwde ik vliegende rendieren die dansende bewegingen maakten en sterren die uit de hemel vielen. De poort naar de Spirituele wereld werd geopend en ik kon in contact met de geesten en met de natuur.
Het verlaten van de materiële wereld en je verdiepen in de wereld van de geest, dat is waar het omdraaide. Deze overweldigende en diepgaande ervaring en kennis die de Sjamaan had opgedaan, wilde hij delen met zijn mensen. Hij wist dat je goed ziek werd en buikpijn kreeg als je de paddenstoelen vers op at. Maar door de observatie van de rendieren begon hij te begrijpen waarom de rendieren de gele sneeuw aten. De Sjamaan was zo nieuwsgierig en waagde zich zijn eigen gele sneeuw op te eten. Al gauw merkte hij dat de magische effecten van de vliegenzwam nog steeds aanwezig waren in zijn urine, maar dat hij er dit keer niet ziek van werd. Hij begreep nu volledig waarom de andere rendieren de urine in de sneeuw op aten van het rendier die de vliegenzwam had opgegeten. Hij had dus een manier gevonden om de kennis en ervaringen te delen met zijn mensen, zonder dat ze ziek hoefden te worden. Vanaf dit moment werd de vliegenzwam als heilig verklaard. De kleuren van de rood met witte stippen psychoactieve paddenstoel werden gerespecteerd en opgenomen in hun traditionele kledij. De plek waar deze psychoactieve paddenstoel groeit, was van groot belang, aangezien deze plek, volgens de Sjamaan, van magie was voorzien. Vliegenzwammen groeien vaak onder een dennenboom of een spar, bomen die we gebruiken als kerstboom. De geplukte en verzamelde paddenstoelen werden door de Evenken in de takken van een dennenboom of een spar gehangen. Ze dansten om de boom en zongen liederen, terwijl de paddenstoelen opdroogden. Eenmaal opgedroogd, kwam de Sjamaan langs en stopte deze psychoactieve middelen in een zak.
Het hedendaagse verhaal van de Kerstman
De Kerstman is rood en wit gekleed, heeft een grote witte baard en woont op de Noordpool in een groot huis waar elfen voor hem werken. Ze produceren cadeautjes en verpakken deze voor transport om de wensen van alle kinderen op kerstavond te vervullen. Deze cadeautjes worden vervolgens allemaal door de Kerstman op zijn arrenslee, getrokken door zijn rendieren, al vliegend door de lucht bij de kinderen thuis gebracht en onder de kerstboom gezet. De Amerikaanse Kerstman is eigenlijk een verbastering van de Nederlandse Sinterklaas of Sint Nicolaas. Nederlandse kolonisten die in de 16e en 17e eeuw naar Verenigde Staten vaarden, brachten de Hollandse Sinterklaas traditie met zich mee. Geïnspireerd door de verhalen en tradities van de Nederlandse kolonisten, schreef de bekende schrijver Washington Irving in 1823 een gedicht genaamd 'Het bezoek van Sint Nicolaas'. De Amerikaanse Santa Claus, zoals we hem nu kennen, begon langzamerhand gestalte aan te nemen en al helemaal toen later in de 19e eeuw de tekenaar Thomas Nast, gebaseerd op de verhalen van Irving, het uiterlijk van de Kerstman veranderde.
Nu je beiden verhalen hebt gelezen, twijfel je dan nog steeds waar de traditie en symbolen van de Kerstman vandaan komen? Ik niet meer! De dennenboom of spar en de versieringen die we in de kerstboom hangen, net als de Evenken deden met de paddenstoelen, het zingen van liederen, de cadeaus uit de zak van de Kerstman, net als de paddenstoelen uit de zak van de Sjamaan, de kleur rood in al onze kerstversieringen, het samenkomen, de vliegende rendieren en de schoorsteen van de yurt en die van ons thuis... allemaal gelijkenissen waar we simpelweg niet omheen kunnen. Het gebruik van psychedelica gaat duizenden jaren terug en tot op heden worden deze nog steeds ingenomen om het spirituele bewustzijn te vergroten.
Namens het hele 24High Team... Merry Christmas to You all!
