WAT IS AYURVEDA?

Ayurveda is een eeuwenoude alternatieve traditionele geneeskunde met wortels in India. Het is een holistische praktijk, gericht op een balans van energieën in lijf en geest. Letterlijk betekent ayurveda dan ook ‘kennis van het leven’. In behandelwijzen staat een persoonlijke benadering centraal. Ieder individu is uniek, en iedere behandeling of weg naar optimale gezondheid dus ook. Ayurveda is een behoorlijk alternatieve geneeswijze, want het wijkt nogal af van onze traditionele aanpak met medicatie en wetenschap als fundament. Het is vrij zweverig en dan ook niet de beste behandeling voor alle kwalen. Toch kun je er best wat mooie levenslessen uit trekken die je een gezonder en gelukkiger mens maken. Lees hier alles wat je moet weten over de principes van Ayurveda.

Ayurveda: de basisprincipes

Oude geschriften claimen dat duizenden jaren geleden Ayurveda is ontstaan dankzij introspectie. Deze gezondheidsleer kijkt naar je hele leven, aangezien alles met elkaar verbonden is; het lichamelijke, geestelijke en spirituele. Wat volgens de ayurvedische geneeskunst een goede behandeling is, hangt af van de omstandigheden van dat individu. Factoren die worden meegenomen zijn het voedingspatroon, stressoren, slaap en rust, medicatiegebruik, lichaamsbeweging en gedrag en persoonlijkheidstrekken. Heel anders dan wanneer je met een klacht naar een specialist in het ziekenhuis stapt dus. In het kort kijkt Ayurveda naar de vraag: wat heb jij op dit moment nodig om in balans te komen?

De drie dosha’s

Ayurveda kent drie basisprincipes, die dosha’s worden genoemd: Vata, Pitta en Kapha. Dit zijn de basisenergieën die in evenwicht moeten zijn om ons goed te kunnen voelen. Een verstoorde balans van de dosha's, door factoren zoals voeding, stress en levensstijl, wordt gezien als de oorzaak van ziekte. Ieder mens heeft een bepaalde dosha die dominant is. De gedachte is dat je moet leven volgens jouw Ayurvedatype om je in balans te voelen. Bij elke dosha horen weer bepaalde eet- en leefregels:

• Vata staat voor beweging, alertheid en communicatie. Deze dosha houdt verband met je mobiliteit, ademhaling, zenuwstelsel en bloedsomloop. Vata-types zijn creatievelingen met een groot enthousiasme voor van alles en nog wat. Je zou een Vata-type makkelijk kunnen betichten van ADHD, want die interesse is vaak ook snel weer weg.
• Pitta is het stofwisselingsprincipe. Deze dosha is verbonden met je spijsvertering, energie, intellect en emoties. Pitta-types zijn sportievelingen met ambitie en een goede eetlust en sterke maag.
• Kapha is de dosha die staat voor structuur en stabiliteit. Deze heeft invloed op je uithoudingsvermogen en vochtbalans. Kapha-types zijn rustiger en stabieler en hebben vaak een stevigere lichaamsbouw.

De meeste mensen hebben een mix van Vata, Pitta en Kapha in zich. Meestal zijn dit twee dosha’s, maar één of drie kan ook - hoewel een trio van dosha’s wel heel zeldzaam is. Wil je weten welk dosha-type jij bent? Doe hier een korte online doshatest!

Ayurvedische voedingsleer

Voeding heeft een belangrijke plek binnen de Ayurveda. Jouw dosha-type is een van de zaken die bepalen wat jouw ideale voedingspatroon zou moeten zijn. Maar ook de seizoenen en het moment van de dag hebben invloed op wat je zou moeten eten. De basisregels van een gezond dieet volgens de Ayurveda zijn onder andere:

• eet op vaste tijden
• eet een klein ontbijt en een grote lunch
• eet niet te veel
• eet vers en warm
• gebruik alle smaken (zoet, zuur, zout etc) bij elke maaltijd
• vermijd koffie en alcohol.

In de Ayurvedische voedingsleer zien we de dosha’s ook terug in afzonderlijke voedingsmiddelen. Elk ingrediënt heeft namelijk een invloed op die dosha’s, en kan zo jouw dosha’s weer in balans brengen.
Kruiden en specerijen zijn hierbij belangrijk. Kruiden worden vaak voorgeschreven in de vorm van supplementen of als onderdeel van een dieet.

Ashwagandha is een bekende plant binnen de Ayurveda, die een te hoge Vata- en Kapha-dosha weer in balans moet brengen. Wetenschappelijke studies laten zien dat Ashwagandha helpt bij stress, onder andere doordat het je cortisolwaarden naar beneden brengt. Verder zien we veel bekende keukenkruiden en specerijen terug in de Ayurvedische keuken, zoals gember, nootmuskaat, zwarte peper, kurkuma en koriander.

Ayurvedische yoga en meditatie

Yoga heeft een belangrijke plek binnen de Ayurvedische leer. Yoga is een ultieme bewegingsvorm om je weer in balans te doen voelen. Ook bij het doen van yoga kun je jouw overheersende dosha-type als leidraad nemen. Overheerst Vata, doe dan ontspannende en aardende asana’s die jouw geest tot rust brengen. Denk aan de kindhouding en lijkhouding. Overheerst Pitta bij jou en doe je wel erg veel aan actieve beweging? Balanceer de boel dan met yogahoudingen die je kalmeren. Ben je juist al kalm van jezelf (Kapha), dan kun je gaan voor uitdagendere of activerende asana’s zoals de zonnegroet.

Het zal je niet verbazen dat ook meditatie op je recept kan staan van een Ayurvedische behandelaar. Meditatie is immers net als yoga in staat om je geestelijke en lichamelijke energieën weer in balans te brengen.

Detoxen en massage

Wij raden het niet aan, maar in de Ayurvedische geneeskunde raadt men reinigingskuren aan om je lijf te ontdoen van opgehoopte stoffen. Panchakarma wordt dit genoemd. Deze intensieve reinigingskuur bestaat onder andere uit massages en het ‘reinigen van darmen en voorhoofdsholten’. Deze kuren kunnen wellicht lekker opluchten, maar er is geen wetenschappelijk bewijs dat ze een positief effect hebben op je gezondheid.

Massage is een ander belangrijk onderdeel van Ayurveda. Ayurvedische massages worden afgestemd op de dosha’s. Deze zijn ontspannend en worden gedaan met verschillende soorten oliën.

De holistische gedachte achter Ayurveda is mooi: alles is met elkaar verbonden. Maar het is geen goede vervanging voor onze ‘westerse’ geneeswijzen. Wees dus voorzichtig en kritisch wanneer je Ayurvedische principes wilt toepassen en verdiep je in de wetenschap hierachter. Van yoga en meditatie kun je echter onbeperkt genieten!